Projektligj "Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr.7895, datë 27.1.1995 "Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë", të ndryshuar

Të nderuar,
Së fundmi, më datë 23.10.2025, Ministria e Drejtësisë, ka publikuar për konsultim publik, projektligjin “Për disa shtesa dhe ndryshime në ligjin nr. 7895, datë 27.1.1995 “Kodi Penal i Republikës së Shqipërisë”, të ndryshuar.
Në lidhje me këtë projektligj, dhe si profesionist i së drejtës, shpresoj që të merren në konsideratë propozimet si më poshtë:

Propozim për disa ndryshime dhe shtesa në nenin e ri 143/a/8 të Kodit Penal, me titull “Mashtrimi që prek interesat financiare të Bashkimit Evropian”.
Në nenin 19, të projektligjit, është parashikuar që pas nenit 143/a/7 të Kodit Penal, të shtohet neni 143/a/8 me përmbajtje si vijon:
Neni 143/a/8
Mashtrimi që prek interesat financiare të Bashkimit Evropian
Moszbulimi i informacionit në shkelje të një detyrimi specifik, përdorimi ose paraqitja e deklaratave ose dokumenteve të rreme, të pasakta ose të paplota që ka si efekt përvetësimin ose mbajtjen e padrejtë të fondeve nga buxheti i përgjithshëm i Bashkimit Evropian ose buxhetet e menaxhuara nga ose në emër të Bashkimit Evropian, ose keqpërdorimi i fondeve të tilla për qëllime të tjera nga ato për të cilat ato janë dhënë, dënohet me burgim gjer në 5 vjet.
Moszbulimi i informacionit në shkelje të një detyrimi specifik, përdorimi ose paraqitja e deklaratave ose dokumenteve të rreme, të pasakta ose të paplota që ka si efekt zvogëlimin e paligjshëm të burimeve të buxhetit të përgjithshëm i Bashkimit Evropian ose buxhetet e menaxhuara nga ose në emër të Bashkimit Evropiane, ose keqpërdorimi i një përfitimi të përfituar ligjërisht, dënohet me burgim gjer në 5 vjet.
Kur veprat e parashikuara në paragrafin një dhe dy të këtij neni kryhen në bashkëpunim ose më shumë se një herë, dënohen me burgim nga dy gjer në gjashtë vjet.
Kur të njëjtat vepra përfshijnë një shumë që tejkalojnë 50,000 Euro, dënohen me burgim nga pesë deri në dhjetë vjet.
Sipas relacionit të projektligjit, futja e një dispozite mbi kriminalizimin e mashtrimit që ndikon në interesat financiare të BE-së (neni 143/a/8), plotëson boshllëqet e mbetura të parafrimit ose rastet e pasakta të përafrimit.
Formulimi i mësipërm i nenit 143/a/8, duket se është marrë nga Direktiva (EU) e Parlamentit Europian dhe e Këshillit, e 5 Korrikut 2017 “Mbi luftën kundër mashtrimit ndaj interesave financiare të Bashkimit, nëpërmjet mjeteve të ligjit penal”, në nenin 3 të së cilës, përcaktohet:
TITLE II
CRIMINAL OFFENCES WITH REGARD TO
FRAUD AFFECTING THE UNION'S FINANCIAL INTERESTS
Article 3
Fraud affecting the Union's financial interests
1. Member States shall take the necessary measures to ensure that fraud affecting the Union's financial interests constitutes a criminal offence when committed intentionally.
2. For the purposes of this Directive, the following shall be regarded as fraud affecting the Union's financial interests:
(a) in respect of non-procurement-related expenditure, any act or omission relating to:
(i) the use or presentation of false, incorrect or incomplete statements or documents, which has as its effect the misappropriation or wrongful retention of funds or assets from the Union budget or budgets managed by the Union, or on its behalf;
(ii) non-disclosure of information in violation of a specific obligation, with the same effect; or
(iii) the misapplication of such funds or assets for purposes other than those for which they were originally granted;
(b) in respect of procurement-related expenditure, at least when committed in order to make an unlawful gain for the perpetrator or another by causing a loss to the Union's financial interests, any act or omission relating to:
(i) the use or presentation of false, incorrect or incomplete statements or documents, which has as its effect the misappropriation or wrongful retention of funds or assets from the Union budget or budgets managed by the Union, or on its behalf;
(ii) non-disclosure of information in violation of a specific obligation, with the same effect; or
(iii) the misapplication of such funds or assets for purposes other than those for which they were originally granted, which damages the Union's financial interests.
Nga krahasimi i dy përkufizimeve të mësipërme, evidentohet fakti që termi “non-disclosure” i përdorur në Direktivën (EU) 2017/1371, në nenin 143/a/8 të projektligjit është përkthyer në termin “moszbulimi”.
Në fakt termi “moszbulim” i përdorur në nein 143/a/8, lë hapësirë për interpretim dhe mendoj që do të ishte më e arsyeshme nëse në vend të këtij termi do të përdorej një term tjetër. Nëse do përpiqeshim që të përkthenim sa më saktë termin në gjuhën angleze “to disclose”, fjala më e saktë në gjuhën shqipe do të ishte “me e shpërnda” (me divulgu) – pra mos me e mbajtur diçka të mbyllur por me e bërë publike. Në këtë aspekt mendoj që termi më i përshtatshëm që do duhej të përdorej në nenin 143/a/8 do të ishte “mosdhënia e informacionit”.
Sa më sipër, propozoj rishikimin e termit “moszbulim” të përdorur në nenin e ri 143/a/8 të Kodit Penal dhe zëvendësimin e tij me një term tjetër më të përshtatatshëm që nuk lë shumë hapësirë për interpretim dhe që përafrohet sa më shumë me termin “non-disclosure” të përdorur në nenin 3 të Direktivës (EU) 2017/1371.
Përpos sa më sipër, në nenin 143/a/8 të projektligjit përcaktohet që kur veprimet apo mosveprimet e kundërligjshme përfshijnë një vlerë mbi 50,000 Euro, atëherë kjo do të konsiderohet si rrethanë rënduese, dhe për rrjedhojë do të dënohet nga pesë deri në dhjetë vjet burg.
Vetë relacioni i projektligjit, nuk jep asnjë shpjegim se përse vlera mbi 50,000 Euro konsiderohet si rrethanë rënduese.
Ndërkohë, vetë Direktiva (EU) 2017/1371, në nenin 7, pika 3 të saj, përcakton që “dëmi apo avantazhi që rezulton nga veprat penale [...] do të prezumohet që është i konsiderueshëm kur dëmi apo avantazhi përfshin më shumë se 100,000 Euro, dhe më konkretisht:
TITLE III
GENERAL PROVISIONS RELATING TO FRAUD
AND OTHER CRIMINAL OFFENCES
AFFECTING THE UNION'S FINANCIAL INTERESTS
Article 7
Sanctions with regard to natural persons
1. As regards natural persons, Member States shall ensure that the criminal offences referred to in Articles 3, 4 and 5 are punishable by effective, proportionate and dissuasive criminal sanctions.
2. Member States shall take the necessary measures to ensure that the criminal offences referred to in Articles 3 and 4 are punishable by a maximum penalty which provides for imprisonment.
3. Member States shall take the necessary measures to ensure that the criminal offences referred to in Articles 3 and 4 are punishable by a maximum penalty of at least four years of imprisonment when they involve considerable damage or advantage.
The damage or advantage resulting from the criminal offences referred to in points (a), (b) and (c) of Article 3(2) and in Article 4 shall be presumed to be considerable where the damage or advantage involves more than EUR 100,000.
The damage or advantage resulting from the criminal offences referred to in point (d) of Article 3(2) and subject to Article 2(2) shall always be presumed to be considerable.
Member States may also provide for a maximum sanction of at least four years of imprisonment in other serious circumstances defined in their national law.
4. Where a criminal offence referred to in point (a), (b) or (c) of Article 3(2) or in Article 4 involves damage of less than EUR 10,000 or an advantage of less than EUR 10,000, Member States may provide for sanctions other than criminal sanctions.
5. Paragraph 1 shall be without prejudice to the exercise of disciplinary powers by the competent authorities against public officials.
Sa më sipër, propozoj rishikimin e vlerës 50,000 Euro të përdorur në nenin e ri 143/a/8 të Kodit Penal dhe zëvendësimin e tij me vlerën 100,000 Euro të përdorur në nenin 3 të Direktivës (EU) 2017/1371.
Ndërkohë, në projektligjin e paraqitur dhe në nenin 143/a/8, nuk jepet asnjë sqarim se cilat subjekte do konsiderohen “zyrtarë publikë”, ndërkohë që në nenin 4 të Direktivës (EU) 2017/1371, përcaktohen një sërë termash si:
Article 4
Other criminal offences affecting the Union's financial interests
1. Member States shall take the necessary measures to ensure that money laundering as described in Article 1(3) of Directive (EU) 2015/849 involving property derived from the criminal offences covered by this Directive constitutes a criminal offence.
2. Member States shall take the necessary measures to ensure that passive and active corruption, when committed intentionally, constitute criminal offences.
(a) For the purposes of this Directive, ‘passive corruption’ means the action of a public official who, directly or through an intermediary, requests or receives advantages of any kind, for himself or for a third party, or accepts a promise of such an advantage, to act or to refrain from acting in accordance with his duty or in the exercise of his functions in a way which damages or is likely to damage the Union's financial interests.
(b) For the purposes of this Directive, ‘active corruption’ means the action of a person who promises, offers or gives, directly or through an intermediary, an advantage of any kind to a public official for himself or for a third party for him to act or to refrain from acting in accordance with his duty or in the exercise of his functions in a way which damages or is likely to damage the Union's financial interests.
3. Member States shall take the necessary measures to ensure that misappropriation, when committed intentionally, constitutes a criminal offence.
For the purposes of this Directive, ‘misappropriation’ means the action of a public official who is directly or indirectly entrusted with the management of funds or assets to commit or disburse funds or appropriate or use assets contrary to the purpose for which they were intended in any way which damages the Union's financial interests.
4. For the purposes of this Directive, ‘public official’ means:
(a) a Union official or a national official, including any national official of another Member State and any national official of a third country:
(i) ‘Union official’ means a person who is:
 an official or other servant engaged under contract by the Union within the meaning of the Staff Regulations of Officials and the Conditions of Employment of Other Servants of the European Union laid down in Council Regulation (EEC, Euratom, ECSC) No 259/68 (16) (the ‘Staff Regulations’), or
 seconded to the Union by a Member State or by any public or private body, who carries out functions equivalent to those performed by Union officials or other servants.
Without prejudice to the provisions on privileges and immunities contained in Protocols No 3 and No 7, Members of the Union institutions, bodies, offices and agencies, set up in accordance with the Treaties and the staff of such bodies shall be assimilated to Union officials, inasmuch as the Staff Regulations do not apply to them;
(ii) ‘national official’ shall be understood by reference to the definition of ‘official’ or ‘public official’ in the national law of the Member State or third country in which the person in question carries out his or her functions.
Nevertheless, in the case of proceedings involving a national official of a Member State, or a national official of a third country, initiated by another Member State, the latter shall not be bound to apply the definition of ‘national official’ except insofar as that definition is compatible with its national law.
The term ‘national official’ shall include any person holding an executive, administrative or judicial office at national, regional or local level. Any person holding a legislative office at national, regional or local level shall be assimilated to a national official;
(b) any other person assigned and exercising a public service function involving the management of or decisions concerning the Union's financial interests in Member States or third countries.
Sa më sipër, propozoj që në nenin e ri 143/a/8 të Kodit Penal të shtohet dhe një përkufizim i termit “zyrtar publik”, “zyrtar nacional”, “zyrtar i Bashkimit”, “shërbyes” etj., dhe kjo për dy arsye. Së pari për shkak të faktit që pa sqarimin e këtyre termave nuk mund të kemi një përafrim të plotë me legjislacionin e BE dhe së dyti për shkak të faktit që praktika e deritanishme e Prokurorisë së Posaçme ka treguar që ka patur goxha abuzime me terma si “funksionar i lartë publik”, apo “nëpunës civil”, etj., madje edhe kundra vendimeve të Gjykatës së Posaçme dhe Gjykatës së Lartë që vazhdimisht i kanë tërhequr vëmendjen Prokurorisë së Posaçme. Pra është e nevojshme që në nenin e ri 143/a/8 të Kodit Penal jo vetëm të vendosen përkufizime të këtyre termave, por ato njëkohësisht duhet të jenë dhe sa më të saktë në mënyrë që mos lënë më pas hapësirë për keqinterpretime.
Shpresoj që propozimet e mësipërme të merren parasysh që në fazën e konsultimit publik, përpara se projektligji të kalojë nga Ministria e Drejtësisë në Këshillin e Ministrave.
Me respekt,
Av. Marsel Zhupa